شغاب؛ گورستان ساساني كه پارك شد

مهدي رهبر بيان كرد: محوطه‌ي «شغاب» در بوشهر به اواخر دوره‌ي اشكاني و دوره‌ي ساساني تعلق دارد و يك گورستان نيز در آنجا كشف شده است. در اين گورستان براساس دين زرتشت‌، اجساد را داخل صخره‌هاي سنگي، خمره‌، تابوت‌هاي سنگي يا سفالي قرار مي‌دادند تا از آلوده شدن خاك جلوگيري شود. پس از گذشت زمان و با متلاشي شدن اجساد، استخوان‌ها را همراه با آنچه همراه اجساد دفن شده بود، داخل استوداني مي‌گذاشتند تا به اين ترتيب، فضا براي دفن ديگر مردگان باز شود و گورستان بزرگ‌تر نشود.
او با تأكيد بر اين‌كه اين محوطه، اطلاعات بسيار ارزنده‌اي را مي‌تواند از دين زرتشت در اختيار قرار دهد، اظهار كرد: حدود سال ۱۳۷۷ كه در اين محل كاوش باستان‌شناسي انجام مي‌دادم، گفتم اين منطقه بسيار مهم است و با ادامه‌ي كاوش‌هاي باستان‌شناسي مي‌توان شرايطي را فراهم كرد كه مردم نيز از وجود محلي با اين اهميت آگاه شوند و بتوانند از آن ديدن كنند؛ ولي شهرداري بوشهر با سماجت، آنجا را به پارك تبديل كرد و خاك‌برداري و خيابان‌كشي انجام داد‌.
اين باستان‌شناس افزود: البته در اين‌باره اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري بوشهر مي‌توانست با جديت بيشتري موضوع را دنبال كند.
 در اين‌باره معاون ميراث فرهنگي اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري بوشهر نيز توضيح داد:‌ پس از انجام مطالعات و كشف گورستان در محوطه‌ي «شغاب» بوشهر‌، بحث حفاظت از آن مطرح شد. در اين راستا مستندسازي كاملي انجام شد و اگر در آينده بخواهيم دوباره در اين محل كاري پژوهشي انجام دهيم، از آنجا كه قبرهاي كشف‌شده زير زمين هستند،‌ مي‌توان اين كار را انجام داد.
ابراهيمي درباره‌ي تبديل شدن اين محوطه‌ي تاريخي به پارك و اين‌كه چرا سايت ـ موزه در آنجا ايجاد نشد، اظهار كرد: ما تلاش بسياري انجام داديم تا اين محوطه به پارك تبديل نشود، ولي شهرداري طرح خود را اجرا كرد. همچنين اين محل ارزش لازم را براي تبديل شدن به سايت ـ موزه نداشت، زيرا قبرها پراكنده بودند و امكان ايجاد شرايط مناسب وجود نداشت.
او همچنين يادآوري كرد: اين قبرستان كه براي جلوگيري از تبديل شدن آن به پارك، نامه‌نگاري‌هاي زيادي را انجام داديم، در فهرست آثار ملي ثبت شده است.
محوطه‌ي «شغاب» در جنوب شهر بوشهر در محله‌اي به همين نام قرار دارد. اين محوطه، قبرستاني از دوره‌ي‌ اشكاني و ساساني است كه در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملي ثبت شد.
سيدعلي‌اصغر ميرفتاح در مقاله‌اي با عنوان «گورستان شغاب» كه در شماره‌ي ۲۵ مجله‌ي «اثر» منتشر شد، درباره‌ي وجه تسميه‌ي شغاب توضيح داد: با ديدن كلمه‌ي «شغاب» ابتدا تصور مي‌شود كه اين واژه به معني پاره‌پاره شدن آب در جايي باشد. به اين صورت كه كلمه‌ي شغاب را به‌صورت دو جزء «شغ» و «آب» بررسي كنيم، شبيه بناب يا ماندوآب. البته با در نظر گرفتن موقعيت جغرافيايي شهرستان بوشهر و نبود جريان آب دائمي كه به مكان گورستان شغاب كشيده شود، به اين اصل مي‌رسيم كه اين واژه بايد معني ديگري به‌جز استنباط سطحي «شغ ـ آب» داشته باشد.
ارتباط كلمه‌ي شغاب با «شغا» به معني جعبه‌ي تيردان و تيركش شايد آن چيزي باشد كه بتواند مورد توجه قرار گيرد، زيرا با اشكاني دانستن گورستان شغاب، اين نام با بهترين خصلت جنگاوران پارتي كه همانا تيراندازي آن‌ها بود، پيوند پيدا مي‌كند. در اين صورت، اين كلمه قدمت خود را در شناسنامه‌ي تاريخي‌اش كه به پيش از ميلاد مي‌رسد، خواهد يافت.

بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی کشور ،استان بوشهر مشتمل بر هشت شهرستان، هفده بخش، سیزده شهر، سی و شش دهستان و شش‌صد آبادی دارای سکنه است. شهرستان‌های استان بوشهر عبارتند از: بوشهر، تنگستان، دشتستان، دشتی، دیر، دیلم، کنگان و گناوه.

مجسمهٔ رئیس ‌علی ‌دلواری ، میدان ‌دلوار ، دلوار Rais Ali Delvari Statue, Delvar Square, Delvar

جغرافیای تاریخی استان

به طوری كه از اسناد و اطلاعات برمی‌آید، این منطقه به علت موقعیت استراتژیكی مناسب برای احداث پایگاه دریایی و بندرگاه، مورد استفاده پادشاهان عیلام قرار می‌گرفت. در زمان هخامنشیان كه كشور ایران به بیست ساتراپ‌نشین (استان) تقسیم می‌شد، سرزمین بوشهر جزء ساتراپ نشین پارس بود. داریوش فرمان داد كه حفر ترعه نیل به دریای سرخ را دنبال كنند. این كانال محققاً راهی بود كه به جای كانال سوئز امروز می‌توانست خلیج فارس و دریای عمان را از طریق دریای سرخ مستقیماً به مصر و مدیترانه اتصال دهد. مقابر كنده شده بر سطح سنگی جزیره خارك دلیل بر حضور سربازان هخامنشی در استان بوشهر است كه برای نگهبانی از چنین راه طولانی تدارك شده بود. خلیج فارس به دلیل موقعیت سوق‌الجیشی و به لحاظ اهمیت اقتصادی و بازرگانی‌، در طول تاریخ همواره از سوی كشورها و دولت‌ها برای تبادل علم و ثروت و گسترش قدرت مورد توجه قرار گرفته است. اولین یورش دولت‌های اروپایی به سواحل خلیج فارس در سال هزار و پانصد و شش میلادی با حمله پرتغالی‌ها تحت عنوان محافظت و حراست از منافع پرتغال در برابر تجار مصری و ونیزی صورت گرفت. در سال هزار و سیزده هجری قمری شاه عباس با انگلیسی‌ها متحد شد و دست پرتغالی‌ها را از خلیج فارس كوتاه كرد.

موقعیت جغرافیایی استان بوشهر

استان بوشهر با مساحتی حدود بیست و هفت هزار و شش‌صدو پنجاه و سه كیلومتر مربع بین بیست و هفت درجه و چهارده دقیقه عرض شمالی و پنجاه درجه و شش دقیقه تا پنجاه و دو درجه و پنجاه و هشت دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد. این استان از شمال به استان خوزستان و قسمتی از كهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به خلیج فارس و قسمتی از استان هرمزگان، از شرق به استان فارس و از غرب به خلیج فارس محدود است. استان بوشهر با خلیج فارس بیش از شش‌صد كیلومتر مرز دریایی دارد و از اهمیت سوق‌الجیشی و اقتصادی قابل توجهی برخوردار است.بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی كشور استان بوشهر مشتمل بر هشت شهرستان، هفده بخش، سیزده شهر، سی و شش دهستان و شش صدم آبادی دارای سكنه است. شهرستان‌های استان بوشهر عبارتند از: بوشهر، تنگستان،‌ دشتستان، دشتی، دیر، دیلم، كنگان و گناوه.

گرگور بافی :

گرگور به معنی قلاب است گرگور یکی از وسایل صید ماهی در بندر بوشهر ، دیلم ، ریگ ، گناوه ، عسلویه و دیر و ........ است . قبلا به جای استفاده از سیم از شاخه های نخل استفاده می کردند .

حصیر بافی :

حصیربافی یا بافت بوریا یکی از قدیمی ترین صنایع دستی و شاید کهن ترین آنهاست. اسناد و مدارک موجود نشان می دهد نخستین زیراندازهای بشری از نی و گیاهانی که در باتلاق های سفلای بین النهرین می روییده، تهیه می شده و اولین سرپناه ها پس از زندگی در غارها، به کمک حصیر و نی پدیدار آمده است.

تقريباً در بيشتر نقاط روستايي رايج است. فصل بافت گليم معمولاً در زمستان مي باشد و خانواده هاي روستايي در كنار ساير فعاليتهاي كشاورزي و دامپروري ، از اوايل پاييز كه فصل چيدن پشم گوسفندان آغاز مي شود خود را براي شروع كار در زمستان آماده كرده و تدريجاً شستشوي ، ريسيدن پشم و رنگرزي را آغاز مي كنند و در اوايل ديماه بكار بافت مي پردازند. تار گليم هاي روستايي اغلب از موي بز كه داراي استحكام بيشتري مي باشد انتخاب مي شود. ولي پود مصرفي تماماً ار پشم است

گبه بافی :

برجسته ترين صنعت دستي و خانگي استان بوسهر كه تقريباً در بيشتر نقاط روستايي و حتي شهري رايج بوده و شغل اول يا حرفه دوم تعداد زيادي از خانوارها محسوب مي شود ، بافت گبه است.

گـَبه یا قالیچه خِرسک فرشی از جنس قالی است که معمولاً در اندازه کوچک توسط عشایر لر و قشقایی بافته می‌شود.

گبه پرزهای بلند دارد و در بافت آن شمار پود بیشتری به کار می‌رود که تاثیر چشمگیری بر نرمی گبه می‌گذارد. تعداد پود برخی از گبه‌ها گاهی از سه تا هشت پود در هر رج و بلندی پرزها گاهی تا یک سانتی متر هم می‌رسد.

با توجه به وضعيت خاص اقتصادي در استان بوشهر صنايع دستي و بويژه صنايع دستي روستائي از گذشته داراي نقش تعيين كننده و مهمي در معيشت روستائيان منطقه بوده و بيشتر ساكنان نواحي روستايي به علت محدود بودن بخش كشاورزي و بيكاريهاي فصلي ناشي از آن كوشيده اند تا از امكانات موجود و مواد اوليه اي كه طبيعت در اختيار آنان قرار داده است به عنوان وسيله اي براي كسب در آمد بيشتر و امرار معاش استفاده كنند و به توليد محصولاتي مانند قالي ، گبه ، عبا ، گليم ، حصير ، سفال ، گيوه ، مشك ، دولچه ، زنبيل ، سبد ، تور ، سوزن دوزي ، نساجي و مصنوعات رودوزي شده اقدام كنند.

نام خوزستان :

درباره واژه « خوزستان » ، معانی و تعابیر فراوانی وجود دارد که قدمت و دیرینگی این خطه را آشکار می سازد . خوزی ها قوم اولیه ساکن این سرزمین بودند و با ایلامیان همتبار بودند . بنابر سنگ نوشته داریوش بزرگ در دوران همخامنشی ، خوجیا ( khavjiaa  یا به پارسی باستان خشتره پاو) نام استان خوزستان بوده است . « ابن منظور » به سال 711 هجری قمری در « لسان العرب » اشاره دارد : و الخور جیل من الناس ، اعجمی معرب ، یعنی : « خوز » قوم یا قبیله ای از مردم عجمند . از سوی دیگر « خوز » را به معنی « شکر » و « نیشکر » نیز معنا می کنند . زیرا خاک حاصلخیز و بارور خوزستان ، استعداد ویژهای برای رشد این گیاه داشته و آنجا بهترین محصول نیشکر را به دست می داده است .